Cái nóng oi ả vào thời điểm này trong ngày bắt đầu dịu đi, ngay cả làn gió thổi từ cánh đồng lúa cũng mang theo chút hơi mát.
Lý Truy Viễn nhắm mắt lại, hướng về phía cánh đồng lúa, hít sâu vài hơi.
“Cậu Truy Viễn, sao thế, trên người ông có mùi gì à?”
“Không phải ạ, ông ơi, cháu đang ngửi mùi lúa.”
“Ồ, vậy cháu ngửi thấy chưa?”
“Chưa ạ, không giống như trong sách viết, người ta nói mùi lúa thơm lắm.”
“Cháu ngốc quá, cháu ngửi sai thời điểm rồi, đợi đến khi bón phân hoặc phun thuốc trừ sâu, cháu hãy ngửi lại, ông đảm bảo, mùi đó chắc chắn nồng lắm!”
“Ông ơi, ông đang trêu cháu.”
“Hahaha.” Lý Tam Giang vặn vẹo cổ, tiếp tục cõng cậu bé đi dọc theo bờ ruộng. “Bây giờ chúng nó chẳng có mùi gì, nhưng đợi đến khi gặt xong, phơi khô, xay xát, nấu thành cơm, làm thành bánh, hơi nóng bốc lên nghi ngút, mùi thơm đó, chẳng phải ở xa cũng ngửi thấy được sao?”
“Ông nói đúng ạ.”
Lý Tam Giang dừng bước, quay người nhìn về phía cánh đồng lúa: “Thật ra, những gì cháu đọc trong sách cũng không hẳn là sai. Nhà nông chúng ta nhìn thấy lúa ngoài đồng tốt tươi, trong kho có thóc, trong nồi có cơm, không phải lo lắng đói kém, trong lòng thấy yên tâm, đứng ở bất cứ đâu, nhắm mắt hít một hơi, đều thấy ngọt ngào.”
“Cháu hiểu rồi ạ.”
“Không, cháu chưa hiểu đâu, cậu Truy Viễn à, cháu chưa từng trải qua đói khổ, làm sao hiểu được cảm giác đó. Chúng ta bây giờ, có thể ăn no mỗi bữa, thật ra cũng mới chỉ được vài năm.
Nhưng dù sao, cũng không thể so sánh với trước giải phóng.”
“Hả?” Lý Truy Viễn ngạc nhiên hỏi: “Trước giải phóng, mọi người đều ăn no ạ?”
“Ừ, trước giải phóng, ai cũng ăn no, chẳng ai phải chịu đói.”
“Ông ơi, hình như ông nói sai rồi.”
“Vì súc vật đâu được tính là người.”
“A?”
“Cậu Truy Viễn à, trước giải phóng, ông cũng từng xông pha Thượng Hải đấy.”
“Vậy ông quen Hứa Văn Cường ạ?”
“Hứa Văn Cường là ai? Không quen. Năm đó ông đi bằng thuyền, rất tiện, dù sao Nam Thông và Thượng Hải chỉ cách nhau một con sông.
Lúc đó nghĩ, Thượng Hải, Thượng Hải, tìm việc chắc chắn sẽ dễ hơn, dù sao cũng tốt hơn là ở nhà làm ruộng cho địa chủ.
Cũng may mắn, vừa đến đó, đã tìm được việc ngay.”
“Ông làm việc gì ạ?”
“Đội khiêng xác.”
“Ông làm ở nhà tang lễ ạ?”
“Hồi đó có nhà tang lễ đấy, nhưng người thường làm sao vào được đó, chân trước khiêng ngang vào, chân sau đã phải chạy ra, chết cũng không nổi.
Ông làm ở đội khiêng xác, hồi đó chính phủ thành phố có cấp ít tiền, cũng có một số thương nhân giàu có quyên góp, công việc là... Mỗi sáng sớm đi nhặt xác, khiêng những xác chết trên đường phố, trong ngõ hẻm, đưa đến nghĩa trang gần đó xử lý.
Lúc khá giả, còn có vài cỗ quan tài do người ta quyên góp, không phải mỗi người một cỗ đâu, mà là nhiều người chen chúc trong một cỗ, nhét đầy cả quan tài.
Ông còn nhớ có lần, rất nhiều đứa trẻ trạc tuổi cháu bị khiêng đến, phải vất vả lắm mới nhét vừa.
Haiz, lắc không được, cũng lắc không được.
Cháu hiểu ý là gì không?”
“Là quan tài quá nặng, bên ngoài lắc không nhúc nhích, bên trong nhét quá chặt, cũng lắc không được ạ?”
“Đúng rồi. Đó là lúc khá giả mới có quan tài, lúc khó khăn, thì từng thi thể chỉ được cuốn bằng chiếu rơm, không kịp thiêu, cũng không kịp chôn, thì vứt ra bãi tha ma hoang dã, cho chó hoang ăn.
Đến mùa đông, ôi chao, mệt chết người.
Sáng sớm ra đường, có thể thấy rất nhiều người co ro túm tụm bên nhau, chết cóng.
Cậu Truy Viễn à, đó là Thượng Hải đấy, hồi đó là thành phố lớn, giàu có lắm, ở đó bất kỳ ai, rơi vãi chút đồ ăn thừa, cũng đủ cho cả nhà người thường ăn no.
Nhưng ông, thật sự là bận rộn quanh năm suốt tháng, việc nhiều làm không hết, căn bản là làm không hết.
Lúc đó ông đã nghĩ...
Rõ ràng trên đường có rất nhiều xe hơi sang trọng, rõ ràng ở chốn phồn hoa đô hội đó, ngẩng đầu lên toàn là vũ trường, nhà hát, tòa nhà cao tầng, ra vào toàn là những ông bà chủ giàu có ăn mặc sang trọng, nhưng trong những khe hở, ngõ hẻm đó, ngày nào cũng có người chết đói.
Nghĩ mãi, cuối cùng ông cũng hiểu ra một đạo lý.
Đều là một đôi mắt, một cái mũi, hai cái chân để đi, nhưng chỉ có một số ít người mới được coi là người, còn những người khác... Không, những kẻ khác, đều là súc vật hèn mọn.
À, không đúng, súc vật cũng đáng giá tiền, lúc đói còn được cho ăn cỏ khô, còn họ, ngay cả một tấm ván quan tài cũng không xứng, chết rồi được nhặt xác cũng là vì cấp trên thấy ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị.”
Lý Truy Viễn ôm chặt cổ Lý Tam Giang, áp mặt vào lưng ông: “Vậy là ông học được nghề đó từ lúc ấy ạ?”
“Cũng có thể nói vậy, hồi đó khiêng xác cả ngày, cũng chỉ đủ ăn no một bữa; bây giờ, vớt được một xác, là có thể ăn sung mặc sướng một thời gian.
Vẫn là giải phóng tốt, con người cuối cùng cũng được làm người, cũng trở nên có giá trị.”
“Ông nội cháu cũng từng nói, hồi nhỏ làm thuê cho nhà địa chủ bị đánh bằng roi.”
“Nghe ông Hán nói nhảm, lông của Hán Hầu vừa mọc đủ thì nơi này đã được giải phóng rồi, những địa chủ đó đều bị... À, cậu Truy Viễn, cháu nói không phải ông Hán?”